غلبه ذائقه بر تشریفات

حمید آماندر*; دکتر.. به نظر می رسد نهایت مصلحت اقشار و گروه های عمومی جامعه با درجات مختلف اعتقاد به برکات و ثمرات دعای اهل بیت علیهم السلام اصلاح برخی از اعمال رایج است. باید اذعان داشت که مسئله تسلط فضای مجازی و رسانه بر جامعه، فرصت ها و تهدیدهایی را در عرصه دین و فرهنگ ایجاد کرده است. از جمله این تهدیدات در حوزه دینی به ویژه در مقوله محافل نماز و دعا، نارسایی و نارسایی برخی سلایق و رویه ها در پوشش بیشترین مخاطبان و گروه هاست.

تلویحاً استفاده حداقلی از فیوضات نماز فقط در قالب تشریفات جمعی و در اشکال و سلیقه های خاص از نظر مکان و سبک خواندن نماز و فضای خاص مجلس، تهدیدی برای جذب حداکثری است. اگرچه به درستی ادعا می کنیم که تحقق کامل برکات نماز در قالب و افعال کنونی امکان پذیر است، اما به نظر می رسد متفاوت بودن سلیقه ها، عدم ایمان و حتی ظرفیت های روحی و جسمی اقشار مختلف به ویژه جوانان در کلاس نماز و محافل نماز آسیب مهمی است که در خور توجه است.

این تصور انحرافی است که این تصور را که لذت بردن از نور نماز تنها در فضای نوعی هیئت مذهبی به صورت خصوصی یا با ذوق خاص مداحی حاصل می شود را رد می کند. علاوه بر این، امروزه فرصت رسانه ای این امکان را به ما می دهد که قالب ها و محتوای جذاب و متمایزی را برای افراد با ذائقه مذهبی و سیاسی طراحی کنیم و جامعه را قادر می سازد تا حداکثر بهره وری را از برکات نماز به دست آورد.

اتفاقی مبارک و مقدمه ای برای ورود به نماز پربارتر است و جوان باید فراتر از نماز را در قالب رسانه های جذاب بیاندیشد و بتواند برای خود و رسانه ها و فرهنگی و فرهنگی تجربه ای عرفانی و الهی ایجاد کند. مراجع دینی نباید به مثابه سلیقه و سبک خاصی باشد که باید به عنوان مصداق انحصاری نماز مطرح شود، پسندیده و پسندیده است و باید با سایر اشکال به طرق مختلف برخورد تند کرد، به ویژه اینکه برخی اعمال ارادتمندان و هیئت ها مانند غیرضروری. طولانی شدن مجالس، روزه گرفتن و به عبارتی فرار مکرر در نماز و مجالس سیاسی قطعاً برای بخشی از مردم مؤثر نخواهد بود. البته این لزوماً نافی اقامه مؤثرتر دعای حاضر نیست.

این مقاله صرفاً به لزوم استفاده از فرمول های مختلف با توجه به توانایی های روحی و معنوی اقشار مختلف در امر نماز می پردازد. این امر مستلزم پرهیز از سلطه برخی سلایق بر مناسک و فرهنگ سازی برای پذیرش اشکال جدید توسعه فرهنگ ارتباط با خدا از طریق دعا است. به عبارت دیگر، ضرورت فضای فرهنگی و اجتماعی کنونی این است که راه را برای وجود سلایق و اشکال مختلف در زمینه توسعه فرهنگ نماز بگشاید و هیچ شخص یا صنفی خود را برتر و کاملتر در بهره وری اقامه نکند. دعا .

جوانان زیادی را می بینیم که به دلایل معنوی، روحی، اجتماعی، سیاسی و… در مجالس رسمی در مراسم نماز شرکت نمی کنند. پرسش و دغدغه نویسنده این است که؛ چرا این گروه از نعمت ارتباط با خداوند متعال و تجربه عرفانی بی بهره اند؟

آیا در ذهن برخی از جوانان ثابت نشده است که فقط با حضور در این جلسات می توان از نماز حتی در حد حداقلی بهره مند شد؟ آیا نمی توان دعای فردی و الگوهای رسانه ای ویژه این دسته را از طریق رسانه ها و فضای مجازی بیان کرد؟ آیا این که جوانان و نوجوانان ما به دلایل درست یا نادرست در جلسات رسمی کنونی شرکت نمی کنند، آیا نماز نباید سودی داشته باشد؟

ارائه اشکال و بسته های مختلف دانش در فضای مجازی، شبکه های تعاملی و اجتماعی برای سلیقه های سنین و سطوح مختلف مطلوب است.گاهی عبارت کوتاه دعا به زبان عربی یا حتی فارسی و انگلیسی با جلوه های بصری جدید با صداهای کمتر شنیدنی. برای یک نوجوان یا جوان بسیار مؤثر خواهد بود، به ویژه اگر واقع بینانه بپذیریم که برخی افراد به دلایل مختلف در مجالس سنتی نماز حاضر نمی شوند. آیا نمی توان محافل نوظهور دعایی با سبک ها و زمینه های مختلف را از نظر مکان، زمان، محتوا و روش آموزش معارف نماز تشکیل داد و از آنها حمایت کرد؟

آیا نمی توان از نهادهای فرهنگی و هنری مرتبط با نشر دین برای طراحی و توسعه این گونه ادارات کمک گرفت؟ چرا سعی نمی کنید این نوع دایره و شکل رابطه دعا با خدا را بیاموزید؟ مگر نه این است که بر اساس آموزه های دینی، همگان می توانند به همان اندازه که از توفیق، درک، سطح علم و معنویت بهره مند شوند، از قرائت غنی دین و نماز نیز بهره مند شوند.

البته این پذیرش قول را نباید نوعی پرداختن به دینی یا سکولاریزاسیون تلقی کرد، بلکه مبتنی بر مبانی غیرقابل انکاری است.

با این اوصاف باید زمینه طراحی و توسعه قالب های مختلف در مقوله فرهنگ نماز و نماز خوانی فراهم شود; در این راستا، مراجع دینی و فرهنگی ضمن تلاش روزافزون برای شکوه هر چه بیشتر محافل و آیین‌های سنتی موجود – که مخاطبان زیادی دارند و در رشد معنویت و بصیرت افزایی مردم مؤثر بوده‌اند – با طراحی و ترویج اشکال جدید. به حداکثر رساندن وحدت اعضای جامعه با تنوع وجودی برای نماز.

* عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز